Οι γονείς συχνά αναφέρουν:
- “Όσες φορές και αν γράψουμε την ορθογραφία, όταν πηγαίνει στο σχολείο την κάνει λάθος”
- “Ξεχνάει που βάζει τα μολύβια του και τα τετράδιά του”
- “Μα αφού εχθές διάβαζε το μάθημα της Ιστορίας τόσες ώρες, σήμερα γιατί δεν το θυμάται;”
Η μνήμη είναι μία σημαντική λειτουργία που βοηθά το άτομο στην επεξεργασία πληροφοριών. Η καλή λειτουργία της μνήμης συμβάλλει σημαντικά στην ομαλή σχολική εξέλιξη και προσαρμογή του παιδιού (Πολυχρόνη, 2011). Ως μνήμη ορίζεται η ικανότητα του ατόμου να επεξεργάζεται και να ανακαλεί πληροφορίες στις οποίες έχει εκτεθεί κάποια στιγμή (Swanson, Cooney & McNamara, 2004). Για να κατανοήσουμε καλύτερα το πως λειτουργεί η μνήμη παραθέτουμε το διπλανό διάγραμμα:
Οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε ολόκληρο το μνημονικό μηχανισμό γι’ αυτό και δυσκολεύονται στην ανάγνωση, την ορθογραφία και στα γλωσσικά μαθήματα. Τα σημαντικότερα όμως προβλήματα εντοπίζονται στην μνήμη εργασίας, στην μνήμη που αντιπροσωπεύει την ικανότητα του ατόμου να διατηρεί ενεργεί μία πληροφορία την στιγμή που την επεξεργάζεται και να ενσωματώνει σ’ αυτήν νέες πληροφορίες. Για παράδειγμα όταν οι μαθητές λύνουν μαθηματικά προβλήματα χρησιμοποιούν την μνήμη εργασίας για να συγκρατήσουν τους αριθμούς που χρειάζονται ενώ παράλληλα ανασύρουν από την μακρόχρονη μνήμη τις μαθηματικές πράξεις που έχουν διδαχθεί.
Οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν δυσκολίες τόσο στην αρχική καταγραφή των πληροφοριών όσο και στην ανάσυρσή τους από την μακρόχρονη μνήμη (Παντελίδου, 2011).
Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε την μνήμη με έναν αθλητή. Όπως η καθημερινή προπόνηση βελτιώνει τις επιδόσεις ενός αθλητή έτσι και η μνήμη με συστηματική εξάσκηση βελτιώνεται και ενισχύεται η επίδοσή της.
Παρακάτω παρουσιάζονται κάποιες δραστηριότητες τις οποίες μπορούμε να εντάξουμε στο καθημερινό πρόγραμμα του παιδιού ώστε να βελτιώσουμε την μνημονική του ικανότητα.
1. Παίζοντας με τις ημερομηνίες
Γράφω σε ένα μεγάλο χαρτόνι πέντε ημερομηνίες, κάποιες από αυτές είναι γνωστές στο παιδί (π.χ. η ημέρα των γενεθλίων του) ενώ κάποιες άλλες του είναι άγνωστες (π.χ. η ημερομηνία γενεθλίων του δασκάλου του).
- Ζητάω από το παιδί να τις διαβάσεις δυνατά αρκετές φορές μέχρι να τις απομνημονεύσει.
- Έπειτα του ζητάμε να επαναλάβει τις ημερομηνίες με την χρονική σειρά που του έχουν δοθεί.
- Όταν το παιδί ολοκληρώσει με επιτυχία αυτήν την οδηγία προσθέτουμε άλλες δύο ημερομηνίες (μία γνωστή ημερομηνία και μία άγνωστη για το παιδί ημερομηνία) και
- του ζητάμε πρώτα να τις απομνημονεύσει και έπειτα να τις επαναλάβει με την σωστή χρονική σειρά.
2. Παίζοντας με τα ζώα
Για την δραστηριότητα αυτή εκτυπώνουμε από τον υπολογιστή μας το αγαπημένο ζωάκι του παιδιού μας πέντε φορές. Κάθε ζωάκι το χρωματίζουμε με διαφορετικό χρώμα (π.χ. μία πράσινη γάτα, μία κίτρινη γάτα κλπ).
- Τοποθετούμε τις κάρτες, με τυχαία σειρά σε μία καθαρή επιφάνεια και δίνουμε στο παιδί την δυνατότητα να κοιτάξει την σειρά παρουσίασης των καρτών για περίπου 10 δευτερόλεπτα.
- Στην συνέχεια ζητάμε από το παιδί να μας πει τις κάρτες με την σειρά που του παρουσιάστηκαν.
- Αν το παιδί ολοκληρώσει την δοκιμασία με επιτυχία προσθέτουμε άλλες δύο κάρτες με δύο διαφορετικά χρώματα και επαναλαμβάνουμε την παραπάνω δοκιμασία.
Στόχος είναι να αυξήσουμε σταδιακά τον αριθμό των καρτών που θυμάται ο μαθητής. Μέγιστος αριθμός καρτών εννέα.
3. Αφήγηση παραμυθιού
Πρόκειται για μία ευχάριστη δραστηριότητα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως διάλειμμα από το διάβασμα. Με την αφήγηση παραμυθιών καλλιεργούμε την μυθοπλαστική ικανότητα των παιδιών, τα διασκεδάζουμε και ταυτόχρονα καλλιεργούμε την μνημονική τους ικανότητα.
- Κατά την διάρκεια της αφήγησης δίνουμε στα παιδιά αρκετές λεπτομέρειες για τους ήρωες, τον χρόνο, τον χώρο αλλά και για το κεντρικό γεγονός του παραμυθιού, τις οποίες μπορούμε να αξιοποιήσουμε αφού ολοκληρώσουμε το παραμύθι.
- Καλό είναι μετά το τέλος του παραμυθιού να συζητάμε με τα παιδιά για το παραμύθι που μόλις διαβάσαμε.
- Σ’ αυτό το σημείο μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί να ανασύρει πληροφορίες για τους ήρωες, τα γεγονότα ή ακόμα και να μιμηθεί τις φωνές των χαρακτήρων.
«Αν θέλετε τα παιδιά σας να είναι έξυπνα, διαβάστε τους παραμύθια. Αν θέλετε τα παιδιά σας να είναι περισσότερο έξυπνα, διαβάστε τους περισσότερα παραμύθια.»
Άλμπερτ Αϊνστάιν
4. Μαγείρεμα
Στην δραστηριότητα αυτή παιδιά και γονείς μοιράζονται δημιουργικό χρόνο και ταυτόχρονα μέσα από την μεταξύ τους αλληλεπίδραση ενισχύουν την μνημονική ικανότητα του παιδιού. Η αναμονή για οδηγίες, η προσπάθεια να θυμάται τα υλικά της συνταγής αλλά και η ακολουθία των βημάτων για την ολοκλήρωση του φαγητού-γλυκού βοηθούν σημαντικά στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων εκτελεστικής λειτουργικότητας αλλά και στην καλλιέργεια της εργαζόμενης μνήμης.
5. Επιτραπέζια Παιχνίδια
Όταν τα παιδιά παίζουν κάποιο επιτραπέζιο παιχνίδι χρειάζεται να θυμούνται τους κανόνες του παιχνιδιού, να μετράνε πόντους, να συγκρατούν τους πόντους των άλλων αλλά και να θυμούνται την σειρά τους. Καλλιεργούν ταυτόχρονα λοιπόν σημαντικές δεξιότητες μνήμης, προσοχής και αντίληψης.
Ένα τελευταίο παιχνίδι μνήμης
- Εκτυπώστε τις αγαπημένες φιγούρες του παιδιού σας (π.χ. ποδοσφαιριστές) ή αγοράστε τα αγαπημένα του αυτοκόλλητα (Κάθε φιγούρα ή αυτοκόλλητο πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον τέσσερις φορές).
- Στην συνέχεια χωρίστε μία κόλλα χαρτιού σε κουτάκια σαν να παίζατε τρίλιζα και τοποθετήστε τις φιγούρες με όποια σειρά θέλετε μέσα στα κουτάκια (κάποια κουτάκια μπορείτε να τα αφήσετε και κενά).
- Δώστε στο παιδί λίγο χρόνο να κοιτάξει το χαρτί και
- έπειτα τοποθετήστε μπροστά του τις φιγούρες και μία κόλλα με άδεια κουτάκια τρίλιζας ώστε
- μόνο του να τοποθετήσει τις φιγούρες με βάση το μοτίβο που του δείξατε εσείς.
